Rüyalar, insan zihninin en gizemli dünyalarından biri. Ancak bu gizemli sürecin görsel algıya mı dayandığı, yoksa zihnin çok daha derin bir işlem mekanizmasının ürünü mü olduğu sorusu uzun süredir tartışma konusu. Özellikle de şu soru oldukça merak ediliyor: Kör bireyler rüya görebilir mi?

Rüyalar Sadece Gözle mi Görülür?

Sanılanın aksine rüyalar yalnızca gözle ilgili değildir. Rüyalar, beynin özellikle REM (Rapid Eye Movement – Hızlı Göz Hareketi) evresinde yoğun olarak çalışmasıyla oluşur. Bu süreçte görsel imgeler, sesler, kokular ve dokunsal hisler gibi birçok duyusal bilgi bilinçdışında yeniden işlenir.

Dolayısıyla görme engelli bireylerin de rüya görebileceği bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Ancak rüyanın içeriği, bireyin görme geçmişine göre değişkenlik gösterebilir.

Doğuştan Kör Olanlar Nasıl Rüya Görür?

Doğuştan görme engelli bireylerin zihninde hiçbir görsel şablon bulunmadığı için, bu kişilerin rüyalarında görsel unsurlar yer almaz. Onların rüyaları genellikle işitsel, dokunsal, tat ve koku gibi duyulara dayanır. Örneğin; bir melodiyi duyabilir, bir nesnenin dokusunu hissedebilir ya da belirgin bir kokuyu algılayabilirler.

Ayrıca doğuştan kör bireylerin rüyalarında konum, yön ve mekânsal farkındalık daha güçlü olabilir. Bir odada dolaşırken, seslerin yönünden ya da bir yüzeye dokunarak nerede olduklarını anlayabilirler.

Sonradan Görme Kaybı Yaşayanlar Rüyalarında Görsel Unsurları Koruyabilir

Görme yetisini yaşamın ilerleyen dönemlerinde kaybeden bireyler, geçmişteki görsel hafızalarına dayanarak rüyalarında görüntüleri canlandırabilir. Özellikle beş yaşından sonra görme yetisini kaybeden kişiler, renkleri, yüzleri ve nesneleri rüyalarında hayal edebilir.

Bu bireylerin anlatımları arasında sıkça geçen bir benzetme vardır: “Karanlık bir mağarada görmeye çalışmak.” Yani nesneler tam anlamıyla net olmasa da zihinsel imgelerle şekillenir. Ancak körlük beyindeki görsel merkezle (görsel korteks) ilgiliyse, rüyaların görsel niteliği zayıflayabilir veya tamamen kaybolabilir.

Beyin Görmeden de Görsel İmgeler Üretebilir mi?

İlginç bir şekilde bazı araştırmalar, doğuştan kör bireylerin bile bazen renkli veya şekilli rüyalar gördüğünü öne sürüyor. Bu durum, beynin görsel korteksinin sadece gözlerden gelen veriyle değil, diğer duyusal bilgilerle de uyarılabildiğini gösteriyor. Yani dokunduğu bir nesnenin yapısını, kokusunu veya çıkardığı sesi zihninde bir “görüntü” olarak modelleyebiliyor.

Körler Rüya Görür mü? Evet – Ama Farklı Şekillerde

Sonuç olarak kör bireyler rüya görür, ancak bu rüyalar genellikle görsel değil, diğer duyulara dayalıdır.

Doğuştan körler için rüyalar, hayat deneyimlerinden ve duyular yoluyla edinilen bilgilerden oluşur.

Sonradan görme kaybı yaşayanlar ise geçmişteki görsel hafızalarını kullanarak görsel imgeler içeren rüyalar görebilir.

Her bireyin rüya dünyası kendine özgüdür ve körlük durumuna göre şekillenir. Beyin, görme engelini aşarak farklı yollarla hayal gücünü devreye sokar ve kişiye zengin bir rüya deneyimi yaşatabilir.